Nhạc Sĩ Nguyễn Thiện Tơ

[phu_de]

Nhạc sĩ NGUYỄN THIỆN TƠ




Nguyễn Thiện Tơ là nhạc sĩ còn lại của nhóm Myosotis (thành lập năm 1938 gồm những nhạc sĩ nổi tiếng như Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh....), một trong ba nhóm lớn thời tân nhạc trước Cách Mạng Tháng Tám. Ông là một nghệ sĩ guitare Hawaine nổi tiếng thời ấy song song với sáng tác nhạc. Ca khúc "Giáo đường im bóng" là ca khúc đầu tay của ông, xuất phát từ nỗi nhớ cô gái xứ đạo - mối tình đầu của ông.


Tại căn nhà số 22 phố Charron ngày ấy (22, Mai Hắc Đế, Hà Nội bây giờ), trong gia đình công nhân xưởng in Viễn Đông có một cậu con trai khoảng 12 tuổi rất mê âm nhạc. Nghe tin có thầy giáo Trần Đình Khuê mở lớp dạy guitare hawaïenne, cậu lập tức xin bố đi học. 14 tuổi, Nguyễn Thiện Tơ - tên cậu bé - màng đàn đến nhà thầy giáo Khuê. Học được 3 tháng, cậu đã được biểu diễn cùng thầy trên đài phát thanh Pháp. Hai, ba năm sau, Nguyễn Thiện Tơ học tiếp Tây ban cầm, do một người Pháp dạy. Chàng thanh niên bắt đầu sử dụng hai thứ nhạc cụ này biểu diễn ở các phòng trà và ấp ủ ý định sáng tác.



Sau đó ít lâu, thỉnh thoảng Nguyễn Thiện Tơ lại được mời đi biểu diễn từ thiện. Mỗi lần, chàng nghệ sĩ trẻ được mời vể biểu diễn tại Nam Định. Khi biểu diễn xong, đang đứng đàng sau cánh gà, có một cô gái trẻ, đẹp nhờ chàng lên hộ dây đàn. Nàng có vóc người mảnh mai, gương mặt thanh tú thêm nét quý phái khiến chàng lần đầu tiên nhìn đã cảm mến ngay. Khi nàng đàn và hát xong, rất nhiều người rắc kim tuyến giấy vào nàng, riêng chàng trai Hà Thành làm nàng phải quay lại nhìn rồi thẹn thùng quay đi, không phải vì nắm vụn giấy mà là đôi mắt đăm đắm của chàng. Một vài hôm sau, có một chương trình thể thao, nàng đến xem, hy vọng sẽ gặp chàng ở đó và nàng đã không thất vọng. Nhận ra nàng, chàng chỉ cười chào mang tính xã giao, rồi về trước. Từ lúc đó, chương trình thể thao ấy với nàng không còn gì hào hứng nữa, nàng cũng bỏ ra về. Rồi một hôm, qua một người bạn, chàng biết nàng tên là Vũ Hà Tiên, sắc đẹp và tài năng cầm ca thuộc hàng nổi tiếng của thành Nam, chàng mới cùng người bạn ghé chơi nhà nàng.





Hôm ấy, nàng yêu cầu chàng đàn một bài nàng thích là bài "forget me not"... Họ đã say nhau từ lúc đó. Cũng từ đấy, họ thỉnh thoảng thư từ cho nhau rồi hẹn gặp nhau. Có lần, họ củng nhau đi chơi bằng tàu điện khắp Hà Nội, những khoảnh khắc ấy kéo dài 6 năm. 6 năm "tình trong như đã..." nhưng tình yêu vẫn chữa vượt cái nắm tay.


Chàng bên lương nàng bên giáo. Để yêu nhau, họ không thể vượt qua rào cản của tôn giáo (mà thời ấy rào cản này rất dữ). Có những lần, chàng gần như tuyệt vọng khi nghĩ rằng tình yêu sẽ không đi đến đâu nên viết ca khúc "Giáo đường im bóng", ấy là năm 1938, lúc chàng 17 tuổi và nàng 16 tuổi. Sau khi đọc lời ca, thi sĩ Phi Yến đã sửa lời để tác phẩm hoàn thiện với những câu như " lá êm êm rơi trên gương hồ, hình như mối tơ duyên xa mờ...Sóng rung rinh hồ xưa đây, hồn tôi nhớ nàng mê say, ngày xa ấy u trầm quá.... Và sóng mắt huyên còn biết đâu tìm". Viết xong, chàng cũng không gửi cho nàng và nàng cũng chưa biết ý đồ cũa chàng trong bài hát đó.

Họ tiếp tục yêu trong lặng thầm, bởi ngăn cách tôn giáo. Hơn nữa gia đình nàng không đồng ý cho nàng lấy anh nhạc sĩ "lênh đênh". Có nhiều lúc chàng không làm chủ được nỗi nhớ, nỗi thất vọng mơ hồ, cầm bút viết nhạc để bày tỏ nỗi lòng. Do đó mới có những "Nhắn gió chiều", "Trên đường về", "Đêm trăng xưa", "Ngày vui đã qua", "Cung đàn xuân xưa" trong làng nhạc tiền chiến.

Nhưng rồi nàng cũng thuyết phục được gia đình, chấp nhận không có kim cương và nhẫn quý trong ngày cưới để làm vợ anh nhạc sĩ ấy. Lấy nhau rồi, người đẹp thành Nam yên vị với công việc của người vợ, còn chàng nghệ sĩ Hà Thành tiếp tục dạy guitare hawaiienne và Tây ban cầm (dạy từ năm 1940). Trong những học trò của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ ngày ấy có những người đã đi vào lịch sử tân nhạc như Đoàn Chuẩn, Dzoãn Mẫn.... Sau khi tiếp quản thủ đô, ông về Đài Tiếng nói Việt Nam làm ở dàn nhạc giao hưởng, năm 1965 thì chuyển về Hãng Phim truyện Việt Nam.

Cô gái xứ đạo ngày xưa, người mà nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ gửi tiếng thương qua gió chiều thuở nào, giờ đây đã 83 tuổi. Ông bà vẫn sống ở giữa ngôi nhà 22 Mai Hắc Đế. Bà Vũ Hà Tiên vẫn còn giữ bài thơ ông gửi cho bà và những tấm hình thuở thiếu thời. Cây đàn guitare hawaiienne không còn nữa nhưng vẫn còn cây đàn Tây ban cầm, thỉnh thoảng ông lại đưa ra gảy....


tổng hợp từ nhiều nguồn trên net





Nhắn Gió Chiều
Nguyễn Thiện Tơ
Lệ Thu trình bày


Chiều nay sớm về.. với sắc thu đắm u buồn
Cùng.. gió ngàn.. với sương thu mờ buông...
Ai.. có về.. nẻo xa.....
Cho.. nhắn cùng.. người xưa.....

Nhớ khi hoàng hôn.. cùng ai dưới.. màn sương
Bước dần trên đường.. lòng réo rắt.. yêu đương
Mây.. cùng với gió, lòng ta nhắn với.. đôi câu
Tới phương trời cũ cho người nhớ nhau.....

Lòng.. sao vẫn còn.. mang nỗi sầu.. mỗi thu về
Khi.. bóng ác tà.. khuất dưới làn sương chiều buông
Còn.. đây núi kia.. đây giòng sông nầy

Nào.. ai biết chăng.. tấm lòng nát tan
Còn đâu.. những phút tơ lòng hòa chung
Còn đâu.. những phút êm đềm nhớ nhau
Mà nay đến đây.. tơ đồng phím trùng
Nào ai biết cùng.. cõi lòng sầu thương...!

-------------------------------------

Trên Đường Về
Nhạc: Nguyễn Thiện Tơ
Lời: Hoàng Giác
Trình bày: Thanh Lan


1941

Trầm vương trong khói lam chiều xuống
một bóng chìm sâu trong màn sương
Chập chờn lang thang trong u tối
mờ khuất sau ngàn dâu, lặng ngẩn ngơ vì đâu
Người ơi lòng vương chi u sầu
Lạnh lùng theo chim âu gào sóng
đừng oán có ngày xa cách nhau
Tình thế nhân đâu c̣òn hiểu ḷòng ta
Trên đường xa bóng ai dần khuất
Tim sắt se thẫn thờ dời bước
Bao đắng cay trên đời trong sương chiều xóa mờ
Đàn ̣lòng ngân cung oán hòa theo suối trầm
Ôi kiếp tha hương cố gạt sầu vương tiếc người ngàn phương
Lời xưa thầm vương trong gió còn bay ngàn trùng
Thề xưa còn hay lãng quên để lòng xao xuyến
nhắn uyên đưa lời nhớ thương, nhắn mây đem trao tình mến
ngày về nhớ lời xưa thề bên đồi huyền mơ....

----------------------------------------


Giáo Đường Im Bóng
Nhạc: Nguyễn Thiện Tơ
Lời: Phi Tâm Yến
Mai Hương trình bày



1953

Lời 1:
Nhớ tới đêm đầy ánh sáng
Hương trong gió tràn mênh mang
Giây phút như ngừng thôi rơi
Tiếng kinh muôn lời
Dáng xinh xinh bao tiên kiều
quỳ ngân Thánh kinh ban chiều
Trong giáo đường đêm Noel ấy
ngàn đời tôi mến yêu

Tiếng A men đều âm u
Hòa theo gió vàng đêm thu
làm xao xuyến tâm hồn quá
Thời khắc mơ

Thánh giá xa vời lắm với chuông chiều ngân
Hồn thánh thót mưa dầm buồn tới âm thầm
Nơi giáo đường im bóng tôi thầm mong ngóng
Đắm đuối trên làn sóng mắt nàng huyền mơ

Lời 2:
Tới chốn xưa nàng vắng bóng,
Tôi mơ mắt huyền nhung trông.
Bao phút vui thần tiên qua,
Thấy đâu bây giờ.
Lá êm rơi trên gương hồ,
Hình như mối duyên xa mờ.
Nay đến làm tôi xao xuyến,
Hồi đời tươi sáng êm.

Sóng rung rinh hồ xưa đây,
Hồn tôi nhớ nàng mê say.
Ngày xa ấy u trầm quá,
Và chóng qua.

Biết đến đâu tìm kiếm,
Nối dây tình duyên,
Và sóng mắt mơ huyền còn biết đâu tìm.
Tôi tiếc thời tươi sáng trôi cùng năm tháng.
Trí óc âm thầm nhớ mắt nàng huyền mơ.


Ấn-bản 1951 - Tinh Hoa 150

--------------------------------------------------------
Qua Bến Năm Xưa
Nhạc: Nguyễn Thiện Tơ
Lời: Hoàng Giác
Khánh Ly trình bày



1949



Kiếp giang hồ đây đó biết đâu là bến bờ
Bến xưa còn hay lời ước phai mờ .

Mấy thu thuyền xa bến, nước trôi lời ước nguyện
Cố nhân ngơ ngác chờ hình bóng thuyền mơ .

Giòng sông vẫn êm đềm còn in bóng thuyền xưa
Bóng thuyền vô tình lờ lững xuôi dòng .

Đò đi khách se lòng, càng xa vắng càng mong
khách còn qua đò còn nhớ bóng mơ .

Ai nào biết đâu
Muôn trùng nhưng lòng nhớ nhau.
Dòng nước êm gợn bao sóng buồn .
Đời éo le gieo sầu lệ tuôn.

Xa xa tìm đâu thuyền ai, con thuyền mơ hồ .
Bao ngày bên bờ sông hoa úa
theo giòng xuôi đi tìm bóng xưa.

Đâu người mến thương, bên giòng sông lòng thầm vương.
Nhắn người nay xa vắng với heo may ta về bến xưa.